W ogrodnictwie wprowadza się więcej nowości technologicznych niż w uprawach typowo rolniczych. W Wielkopolsce mamy się czym chwalić i mamy powody do dumy. W rejonie kaliskim wraz z powiatem pleszewskim jest największe zagłębie upraw szklarniowych w kraju – mówi Stanisław Zabarski, koordynator Strefy Ogrodnictwa na Krajowych Dniach Pola Sielinko 2023.
Po raz pierwszy w historii organizacji Krajowych Dni Pola, duży nacisk zostanie położony na ogrodnictwo. Jak istotnym elementem rolnictwa jako całości w Polsce jest ogrodnictwo?
Ogrodnictwo jest znaczącym i niezwykle ważnym segmentem rolnictwa, dzieli się na trzy działy: sadownictwo, warzywnictwo i kwiaciarstwo – lub w szerszym znaczeniu rośliny ozdobne. Produkcja ogrodnicza w Polsce cechuje się dużą różnorodnością i stanowi ponad 30 procent wartości całej produkcji roślinnej w kraju, chociaż, tu ciekawostka, zajmuje ono niespełna 4 procent powierzchni upraw. Warto również dodać, że ogrodnictwo nazywane jest awangardą rolnictwa. Określa się je tak, choćby ze względu na bardzo złożone i zaawansowane technologicznie rozwiązania, które są wykorzystywane.
Jakim zainteresowaniem cieszy się ogrodnictwo w Polsce? Czy coraz więcej osób chce się zajmować uprawą warzyw czy kwiatów, czy też może gospodarze porzucają tę branżę na rzecz na przykład uprawy zbóż czy hodowli zwierząt?
Ogrodnicy, którzy zainwestowali znaczne środki w szklarnie czy duże bloki foliowe, kontynuują tę produkcję, modyfikując technologie czy zmieniając nieco asortyment. W sadownictwie też obserwuje się wyminę odmian sadzonych drzew pod kątem dużych rynków zbytu lub większego zapotrzebowania lokalnego na dany gatunek czy cechy odmianowe. Producenci warzyw gruntowych w płodozmianach mają rośliny rolnicze, na przykład zboża, w tym kukurydzę i dopasowują areały do spodziewanej koniunktury. Jednak więksi producenci, którzy mają stałych odbiorców, uprawiają warzywa corocznie na analogicznych areałach. Można więc podsumować, że sytuacja jest w miarę stabilna. Mało tego, w ostatnich latach można zaobserwować, że w wielu gospodarstwach, które w okresach spadku opłacalności, na przykład chowu trzody chlewnej, poszukuje się innych źródeł dochodu. Tym dodatkowym lub alternatywnym źródłem dochodu stają się uprawy ogrodnicze warzyw czy owoców jagodowych. Dotyczy to zwłaszcza tych gospodarstw, które zlokalizowane są w pobliżu miast. Wielu rolników chwali sobie przychody uzyskiwane z upraw przyśpieszonych w tunelach foliowych czy pod agrowłókniną. Znam gospodarstwa rolne, które po zainwestowaniu w duży tunel foliowy, uzyskują z niego większy dochód niż z 10 hektarów uprawy zbóż czy rzepaku.
A jak na tle kraju wypadają wielkopolscy ogrodnicy i sadownicy?
Mamy się czym chwalić i mamy powody do dumy. W rejonie kaliskim wraz z powiatem pleszewskim jest największe zagłębie upraw szklarniowych w kraju. Dominuje uprawa pomidorów w cyklu całorocznym z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi i technologicznymi. Są tu również największe w kraju powierzchnie uprawy truskawek w szklarniach, na rynnach uprawowych. Wielkopolska zajmuje trzecie miejsce w kraju pod względem produkcji warzyw gruntowych. Jest też potentatem w skali kraju w uprawie szparagów i pieczarek. Mamy też świetnych producentów roślin ozdobnych czy szkółkarzy. Wiele gospodarstw ogrodniczych z Wielkopolski można zaliczyć do europejskiej, a nawet światowej czołówki pod względem jakości produktów oraz stosowanych rozwiązań technologicznych.
Z jakimi problemami boryka się ogrodnictwo? Czy uprawa warzyw czy roślin ozdobnych jest dzisiaj opłacalna?
Ogrodnictwo boryka się z analogicznymi problemami jak typowe rolnictwo. Znaczny wzrost cen środków produkcji, zwłaszcza nawozów, paliw i nośników energii przekładają się na znaczny wzrost kosztów produkcji, co nie zawsze może być zrekompensowane wzrostem cen produktów ogrodniczych. Opłacalność produkcji w każdym gospodarstwie jest nieco inna i zależy od wielu czynników, takich jak jakość gleby, stosowane technologie, na przykład nawadnianie, wyposażenie w sprzęt, czy infrastruktura, taka jak przechowalnie, a także od wiedzy i umiejętności rolnika – ogrodnika.
Jakie są największe wyzwania, przed którymi stoją polscy ogrodnicy?
Tak, jak inne branże, tak samo rolnicy – ogrodnicy mocno odczuli konsekwencje wojny w Ukrainie, czyli ogromny wzrost cen opału, paliw, gazu, stali. Ogrodnicy posiadający szklarnie czy ogrzewane tunele foliowe martwią się o wyniki finansowe w związku z dużą skokową podwyżką cen opału, nawozów i innych środków produkcji. Jest to duży problem, tym bardziej, że wielu z nich dodatkowo spłaca duże kredyty, które zostały przeznaczone na rozwój gospodarstwa. Wzrost cen energii elektrycznej wpływa też na koszty przechowalnictwa. Tak więc dużym wyzwaniem będzie zastosowanie takich rozwiązań w gospodarstwach ogrodniczych, aby nie ponieść strat i przetrwać trudny okres. Ale to nie jedyny problem. Nadal istotnym wyzwaniem jest jednoczenie się ogrodników w formalne lub nieformalne grupy producentów, co w wielu przypadkach przekłada się na wzmocnienie swojej konkurencyjności na rynku.
Rolnictwo się rozwija, a nowoczesny sprzęt ułatwia pracę rolników. Czy do branży ogrodniczej również wkraczają nowoczesne technologie?
Śmiem twierdzić, że w ogrodnictwie wprowadza się więcej nowości technologicznych niż w uprawach typowo rolniczych. Występuje tu bardzo duże zróżnicowanie ze względu na charakter produkcji. W uprawach pod osłonami ogromny przełom, niemal rewolucyjny, dokonał się w latach dziewięćdziesiątych w zakresie podłoży. Obecnie w szklarniach, uprawa warzyw i roślin ozdobnych w ogromnej większości odbywa się na matach z wełny kamiennej, włókna kokosowego czy węgla brunatnego. Nawadnianie z nawożeniem, czyli fertygacja odbywa się teraz przy użyciu mieszalników nawozowych sterowanych komputerowo. Parametrami klimatu w szklarniach również sterują komputery. Wieloma z tych urządzeń można sterować zdalnie z dowolnego miejsca na świecie! W uprawach gruntowych na szeroką skalę wprowadzane są kombajny do zbioru na przykład marchwi czy kapusty. Nowoczesne kombajny stosuje się także do zbioru porzeczek, aronii, agrestu czy malin. Ostatnio wprowadzane są urządzenia do zbioru truskawek, wyposażone w system wizyjny, który analizuje indywidualnie każdy owoc według kształtu i koloru. Wprowadza się bardzo dużo preparatów biologicznych o działaniu ochronnym, nawozowym i stymulującym wzrost roślin. To zaledwie kilka przykładów nowoczesnych technologii w ogrodnictwie, które nie tylko znacząco ułatwiają pracę, ale również przyczyniają się do wzrostu wydajności.
O jakich nowoczesnych rozwiązaniach dla ogrodnictwa będzie można dowiedzieć się odwiedzając strefę ogrodniczą podczas Krajowych Dni Pola w Sielinku?
Poruszana w strefie ogrodniczej tematyka będzie bardzo szeroka. Na przykład będą prezentowane nowoczesne preparaty biologiczne o działaniu ochronnym, nawozowym i stymulującym wzrost roślin. Znajdują one zastosowanie w towarowych uprawach owoców i warzyw oraz uprawach typowo rolniczych, jak i na mikroskalę w ogródkach. Należy pamiętać, że w trosce o ochronę środowiska i bezpieczeństwo żywnościowe, Unia Europejska wprowadza tak zwany Europejski Zielony Ład. Jedną z głównych części tego planu jest strategia „Od pola do stołu”, która zakłada do roku 2030 ograniczenie używania bardziej niebezpiecznych pestycydów o połowę i zmniejszenie zużycia nawozów o 20 procent. To oznacza, że wiele substancji aktywnych zostanie wycofanych z rynku. Firmy już wprowadzają nowe preparaty, które zastąpią dotychczas używane środki. Produkty te zostaną zaprezentowane podczas Krajowych Dni Pola. Planujemy też przeprowadzić pokaz innowacyjnego Sytemu AGREUS – służącego do pomiaru parametrów klimatyczno-glebowych, jako narzędzia optymalizacji nawadniania, ochrony roślin i prac agrotechnicznych.
Co jeszcze będzie czekało na odwiedzających strefę ogrodniczą?
W strefie ogrodniczej czołowe firmy zaprezentują ofertę najnowszych środków produkcji i technologii dla szeroko rozumianego ogrodnictwa. Dotyczy to upraw w gruncie jak i pod osłonami. Zostaną pokazane najnowsze środki produkcji i technologie dla ogrodnictwa. Między innymi będzie można zapoznać się z ofertą oraz przedyskutować wybór optymalnego sposobu nawadniania upraw z precyzyjnym doborem sprzętu. Jest to bardzo ważne zagadnienie, które przekłada się na dochód gospodarstwa. Zostanie przedstawiona oferta nowoczesnych tuneli foliowych różnej wielkości do uprawy szerokiej gamy roślin ogrodniczych. Powinno to być zachętą dla rolników poszukujących dodatkowych źródeł dochodu. Pokazane zostaną również nowe odmiany warzyw, produkcja rozsad dużej grupy roślin, biologiczne środki o działaniu ochronnym, nawozowym i stymulującym i wiele innych. Będzie można zapoznać się z ofertą badania materiału roślinnego i gleby na występowanie groźnych nicieni, a także ze sposobami ich zwalczania. Każdy będzie miał możliwość skonsultowania wielu zagadnień z fachowcami w specjalnym punkcie konsultacyjnym. Naukowcy, praktycy z Instytutu Ogrodnictwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Skierniewicach i Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, będą udzielali porad między innymi na temat nawożenia i żywienia roślin ogrodniczych, precyzyjnego nawadniania i fertygacji roślin ogrodniczych, identyfikacji szkodników roślin ogrodniczych oraz ich zwalczania, przetwórstwa i przechowalnictwa owoców i warzyw.
Czy strefa ogrodnicza będzie interesująca tylko dla osób, które zawodowo zajmują się uprawą warzyw, kwiatów czy sadownictwem czy będzie to też ciekawe miejsce również dla drobnych działkowców czy osób, które interesują się kwiatami?
Jestem przekonany, że każdy znajdzie coś interesującego dla siebie. Zarówno profesjonalni producenci warzyw, owoców i roślin ozdobnych jak i osoby posiadające ogrody działkowe lub przydomowe. Wiele zagadnień związanych z uprawą roślin ogrodniczych jest identycznych lecz w różnej skali. Będzie także zorganizowany punkt degustacyjny wysokiej jakości owoców i warzyw – w tym przetworzonych, pochodzących z Wielkopolski. Nie będzie natomiast prowadzona sprzedaż kwiatów, rośliny będzie można nabyć w strefie kiermaszowej.